Gietijzer maakt een belangrijk deel uit van ons dagelijks leven. Niet alleen gebruik je het bijvoorbeeld bij het koken. Maar ook in je auto zitten veel onderdelen die van gietijzer zijn gemaakt. Zoals de onderdelen in de versnellingsbak. En natuurlijk hebben veel mensen in hun tuinen een sierlijk hekwerk om het gras heen staan. Ook dit hekwerk is vaak in een gieterij gemaakt.
Wat is gietijzer eigenlijk?
IJzer is een zacht natuurlijk element. Als je daarvan een hek zou maken, dan zou het niet lang meegaan. Dus moet het ijzer bewerkt worden. Maar het moet toch nog in allerlei vormen en producten veranderd kunnen worden. Dit wordt gedaan door er koolstof aan toe te voegen. Als je weinig koolstof aan ijzer toevoegt, krijg je smeedijzer. Dit is dan nog bij een bepaalde hitte met een hamer te bewerken. Gietijzer heeft een hoog koolstofgehalte. Het is daardoor alleen nog te bewerken bij enorm hoge temperaturen. Het wordt dan volledig vloeibaar en daardoor kan het in mallen gegoten worden.
Waar wordt gietijzer gemaakt?
Het verwerken van ijzer naar gietijzer, om het vervolgens om te zetten naar een product, gebeurt in een gieterij. Er zijn verschillende soorten gieterijen in Nederland, waarvan ook een aantal grote ijzergieterijen. Deze vorm van ijzergieten vindt al plaats sinds eind 1600, alleen de technieken zijn sinds die tijd natuurlijk iets moderner geworden en de fabrieken iets groter. Het principe is echter hetzelfde gebleven, ijzer verhitten om het vervolgens in grote mallen te gieten zodat er een product van gemaakt kan worden.
De verloren was methode
Het gieten van het gietijzer in een mal klinkt simpel, maar uiteindelijk vraagt het precisie en vakmanschap. Dat geldt ook voor de verloren was methode. Het proces om bijvoorbeeld een sluitstuk te maken voor een boormachine, bestaat uit een aantal stappen. Deze methode verschilt net even van de normale manier van ijzer gieten.
- Er wordt een mal ontworpen waarin het product gegoten moet worden;
- Vervolgens wordt in de matrijs was gespoten, wat na afkoeling uit de mal wordt geduwd. Het model wordt dan weer verwarmd, zodat het plakt aan een wastak. Dit is de uiteindelijke gietvorm, de wasboom. Aan deze wasboom plakt men in de gieterij zoveel mogelijk producten. Vanaf de bovenkant van de wasboom giet men het staal in de mallen;
- De wasboom wordt met alle was-modellen volledig gespoeld, om alle onzuiverheden te verwijderen;
- Dan wordt het ondergedompeld in een vloeibare massa en wordt er keramiekpoeder overheen gestrooid. Deze poeder zorgt voor een vuurvaste laag. Vervolgens droogt het product aan de lucht;
- Na het drogen, wordt de was met een speciale verhittingstechniek weggesmolten. Hier dankt het proces dus zijn naam aan. Het model van was verdwijnt, wat overblijft is de keramiekmantel;
- Voor het definitief verwijderen van alle wasresten wordt het keramische product in een oven van ongeveer 1.100°C gebakken;
- Na het bakken in de oven kan het echte gieten beginnen;
- Na het gieten moet het product stollen, daarna wordt de keramieken huls verwijderd;
- De producten worden met staal of zand of waterstralen geschuurd. Daarna vindt nauwkeurige menselijke controle plaats om te kijken of het product voldoet aan de kwaliteitseisen.
Voordeel van deze ‘verloren was methode’
Als je producten van gietijzer in huis hebt, wil je er zeker van zijn dat ze betrouwbaar zijn en langdurig meegaan. Met de hierboven omschreven methode kan de gieterij deze kwaliteit garanderen. Er maar twee gieterijen in Europa die deze techniek toepassen, waarvan er één in Nederland staat.
Leave a Reply